Demograficzna klęska Białorusi (dane za rok 2024)

 To już cykliczny wpis, bo po raz czwarty przyglądam się demografii Białorusi. W tym roku nastąpiła zmiana i część danych jest dostępna bez dodatkowych obliczeń! 

Ale po kolei. Oficjalna populacja Białorusi na dzień 1 stycznia 2025 to  9 mln 109 tys. osób, z czego miasta to niemal 79%.

Duża przewaga kobiet to skutek bardzo krótkiego trwania życia mężczyzn na Białorusi, a możliwe, że i częściowo ukrytej emigracji. Oficjalna statystyka wydaje się jej nie spostrzegać, ale może po pewnym czasie przesiąka do danych? Byłoby to bardzo ciekawe, biorąc pod uwagę, jak Białoruś starała się latami ukryć prawdę. Przewaga kobiet rośnie, zaś średni niski wiek mężczyzn związany jest z dużą śmiertelnością, a nie młodością społeczeństwa jako całości. To nie jest kraj dla mężczyzn.

Względem roku poprzedniego o 46,5 tys. osób spada grupa przedprodukcyjna, a o 36 tys. rośnie poprodukcyjna, stając się już o 44% liczniejsza od tej pierwszej. Grupa produkcyjna spada o 36 tys.

Miłe zaskoczenie i odmiana w tym roku: nie trzeba domyślać się liczby urodzeń i zgonów. Ujawniają je oficjalne dane BELSTAT. W 2024 roku było 58938 urodzeń i 115124 zgonów. Tym samym ubytek naturalny wyniósł 56186 osób, podczas gdy ubyło w ludności 46698 osób. 

Jak łatwo policzyć, 9488 osób musiałoby wynieść saldo migracji, to jest bardzo mało prawdopodobne, bo emigracja z Białorusi jest widoczna w Polsce i w innych krajach. W samym ZUS w zeszłym roku przybyło +5498 składkujących Białorusinów. Zastanowiło mnie to i na podstawie danych z Wikipedii i tegorocznych policzyłem przyrost naturalny i pozostały za ostatnie lata:

Trudno uwierzyć w te dane, bo sumując te 10 lat i uwzględniając szacowaną emigrację z Białorusi, to musiałoby tam przybyć grube setki tysięcy imigrantów, by bilans się zgadzał. A do tego, obliczone dane nie zgadzają się z oficjalnymi w niektórych latach!

Statystyka robi się coraz bardziej wirtualna i można ją skomentować słowami: są kłamstwa, wielkie kłamstwa i statystyka ludności Białorusi. Uwagę zwraca także fakt szybkiego spadku urodzeń (w 8 lat o połowę). Białoruś wyludnia się, ocena migracji staje się bardzo trudna, a realna sytuacja może być jeszcze gorsza. Co w tej sytuacji zrobi Rosja?

Obligacje detaliczne, maj 2025

Doczekaliśmy się zmian w ofercie, a dotyczą one głównie proponowanych stawek początkowego oprocentowania i terminów od trzech lat. Po wypowiedzi prezesa NBP, Adama Glapińskiego, wszyscy oczekują obniżek stóp. Dyskusja zawęża się tylko do tego ile i jak szybko je zobaczymy. Uaktualniam  poniżej tabelę, podkreślając zmiany!

Zestawienie ofert obligacji:

Obligacje / Warunki na:	od 2024.06	od 2024.09	od 2025.05
3M (OTS)	3%	3%	3%
Roczne (ROR)	5,95% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP	5,75% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP	5,75% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP
Dwuletnie (DOR)	6,15% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP +0,35%	5,9% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP +0,15%	5,9% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP +0,15%
Trzylatki TOS	6,2% z coroczną kapitalizacją	5,95% z coroczną kapitalizacją	5,75% z coroczną kapitalizacją
Czterolatki (COI)	6,55% pierwszy rok, potem inflacja+marża 1,5%, odsetki co roku	6,3% pierwszy rok, potem inflacja+marża 1,5%, odsetki co roku	6,1% pierwszy rok, potem inflacja+marża 1,5%, odsetki co roku
Dziesięciolatki (EDO)	6,8% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%	6,55% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%	6,35% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%
Sześciolatki (rodzinne)	6,75% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%	6,5% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%	6,3% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%
Dwunastolatki (rodzinne)	7,05% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2,5%	6,8% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2,5%	6,6% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2,5%

Inwestycję można zakończyć wcześnie, ale to kosztuje więcej od września 2024: 0,5 zł dla obligacji ROR, 0,7 zł dla obligacji DOR, 1 zł dla obligacji trzyletniej TOS, 2 zł dla obligacji czteroletniej COI i sześcioletniej rodzinnej ROS oraz aż 3 zł dla dziesięcio- i dwunastolatniej. Opłata nie obciąża nominału, więc odejmowana jest od odsetek, o ile odpowiednio urosły lub zostały wypłacone. Te ceny nie dotyczą starszych serii, sprzed września'24, w których opłaty były niższe.

Cena zamiany znów wyniesie 99,90 zł z wyjątkiem obligacji OTS. Zamiana obligacji OTS na inne rodzaje obligacji odbywa się z tym dyskontem. 

W marcu 2025 r. sprzedaż wyniosła 5491 mln, z czego 40% to ROR i 30% TOS. 

Struktura sprzedaży nie ulega od miesięcy wielkim zmianom. Czy nowa oferta z maja coś tu zmieni? Sądzę, że tak, i znów zobaczymy obligacje trzyletnie na pierwszym miejscu, zaś atrakcyjność obligacji ROR po obniżce stóp może spaść. Być może amatorzy obligacji inflacyjnych także skuszą się na większe zakupy. Obniżki o 20 punktów bazowych nie są wielkie, uważam je za zwiastun obniżek stóp w maju, które będą raczej wyższe niż wspomniane 20 punktów. 

Co wybrać: obligacje detaliczne czy lokaty, obligacje hurtowe?

Oferty lokaty i kont oszczędnościowych banków jeszcze nie spadają, więc można było skorzystać z promocji, z tym że jest ich jakby mniej. Spodziewam się, że po ogłoszeniu nowych stóp w maju nastąpią tu szybkie zmiany na gorsze. Także jak ktoś woli lokaty, to chyba nie warto ryzykować obniżki stóp.

Ostatni odczyt inflacji z marca to 4,9%, analitycy spodziewają się, że odczyt w końcu kwietnia będzie niższy. Oprócz obligacji detalicznych inwestorzy mogą kupować indeksowane inflacją papiery hurtowe serii IZ: zapadająca w 2036 roku z kuponem 2% (odpowiednik marży) i ceną poniżej nominału (+ do marży) oraz druga, zapadająca w 2031 roku i z kuponem 1,75%. Ich ceny w kwietni wzrosły, rentowności przez to nieco spadły, ale nadal to konkurencja obligacji detalicznych inflacyjnych.

Natomiast obligacje hurtowe o stałym oprocentowaniu zdrożały szybko i na tyle, że obligacje trzyletnie należy uznać za szczególnie atrakcyjne właśnie teraz. Rentowności 6% i wyżej w kwietniu już się nie pojawiały.

Co do obligacji rocznych i dwuletnich, dużo zależy od decyzji RPP. Jeśli stopy pozostaną na poziomach powyżej ofert banków, to należałoby oczekiwać, że będzie na nie popyt, choć może nie taki, jak wcześniej. Obligatariusze staną przed dylematem, na co rolować papiery, i warto tę decyzję podjąć szybko, by wykorzystać ostatnie dni kwietniowej oferty.

Fundusze inwestycyjne, marzec 2025

Dane z minionego miesiąca

Marzec poprzedzał dramatyczne wydarzenia na rynkach związane z wojną celną i polityką Donalda Trumpa, dlatego w napływach do funduszy wydarzenia te nie mogły jeszcze czymś skutkować w decyzji szerszej publiki, ale notowania dwa tygodnie później, jakie przedstawiam, już tak. W tym samym czasie doszło do wypowiedzi prezesa NBP, Adama Glapińskiego, zwiastującego bardziej gołębią politykę, co rynki natychmiast interpretowały jako obniżkę stóp procentowych. Dwa wydarzenia o zupełnie różnych skutkach, ważne dla rynku, które jednak poprzedzał delikatny spadek akcji rynku amerykańskiego oraz rentowności polskich obligacji. Przypadek?

Zmiany aktywów uporządkowane kwotowo w funduszach otwartych na podstawie danych IZFiA.
Poprzedni miesiąc TUTAJ

Największe wzrosty:

1. PKO Obligacji Skarbowych Krótkoterminowy 799.62 MLN PLN 5.0%
2. PKO Obligacji Uniwersalny 287.44 MLN PLN 3.97%
3. Pekao Konserwatywny Plus 236.23 MLN PLN 6.25%
4. Investor Oszczędnościowy 164.43 MLN PLN 4.48%
5. Millennium Obligacji Klasyczny 157.47 MLN PLN 3.43%
6. Generali Oszczędnościowy 155.73 MLN PLN 6.31%
7. Pekao Konserwatywny 143.02 MLN PLN 2.13%
8. Santander Prestiż Spokojna Inwestycja 140.35 MLN PLN 21.54%
9. BNP Paribas Obligacji Korporacyjnych 132.83 MLN PLN 5.89%
10. Goldman Sachs Konserwatywny 113.35 MLN PLN 3.69%

Jak pokazuje wykres, tak i dane poszczególnych subfunduszy: gros środków wpływa na fundusze konserwatywne i krótkoterminowe oraz długu korporacyjnego.

Największe spadki:

1. PKO Technologii i Innowacji Globalny -219.44 MLN PLN -7.58%
2. Skarbiec Spółek Wzrostowych -101.57 MLN PLN -11.13%
3. Santander Prestiż Alfa -67.41 MLN PLN -4.49%
4. Goldman Sachs Globalny Spółek Dywidendowych -55.53 MLN PLN -3.98%
5. Santander Prestiż Technologii i Innowacji -54.99 MLN PLN -9.18%
6. PKO Akcji Rynku Amerykańskiego -53.85 MLN PLN -7.51%
7. Pekao Obligacji Dolarowych Plus -46.7 MLN PLN -4.8%
8. Pekao Akcji Amerykańskich -44.72 MLN PLN -10.83%
9. Generali Akcji: Megatrendy -44.49 MLN PLN -11.91%
10. PKO Dóbr Luksusowych Globalny -38.86 MLN PLN -10.93%

Po stronie wypłat licznie reprezentowane są fundusze akcji, szczególnie technologiczne, amerykańskie. Tak jakby rynek przewidywał wydarzenia z początku kwietnia.

Aktualności

Generali Investments TFI zaskoczyło klientów informacją, że w dniach wyceny od 2 stycznia 2023 do 18 marca 2025 roku publikowano nieprawidłowe wyceny jednostek uczestnictwa subfunduszy Generali Korona Obligacji Uniwersalny i Generali Obligacji Uniwersalny Plus. Klienci otrzymają w związku z tym rekompensaty (w formie jednostek lub przelewów). TFI twierdzi, że korekta PIT nie jest konieczna.

TFI Esaliens zmienia nazwy subfunduszy:

• Esaliens Obligacji zmieni nazwę na Esaliens Obligacji Uniwersalny,
• Esaliens Makrostrategii Papierów Dłużnych  na Esaliens Obligacji Dolarowych
• Esaliens Gold a Esaliens Złota i Metali Szlachetnych
• Esaliens Okazji Rynkowych  na Esaliens Akcji Amerykańskich

Stopy zwrotu poniżej wg notowania z dnia 2025-04-16.

Fundusze niskiego ryzyka zagranicznych aktywów

Wzloty w terminie 3M:
BNP Paribas Europejskich Obligacji Zamiennych 5.67%
Allianz PIMCO Emerging Local Bond 5.61%
Goldman Sachs Obligacji Rynków Wschodzących (Waluta Lokalna) 4.85%
Millennium Instrumentów Dłużnych 4.45%
PZU Globalny Obligacji Korporacyjnych 2.2%
PZU Dłużny Rynków Wschodzących 2.06%
inPZU Obligacje Skarbowe Rynków Rozwiniętych O 1.99%

Zarówno dług rynków wschodzących, jak i rozwiniętych (z hedge) zyskiwał w ciągu 3 miesięcy. 

Upadki w terminie 3M:
Pekao Obligacji Dolarowych Plus -9.33%
Pekao Obligacji Rządu Amerykańskiego -7.98%
PKO Papierów Dłużnych USD -7.35%
C-QUADRAT ARTS Total Return Bond -1.67%
Pekao Obligacji Wysokodochodowych -1.17%

Spadek dolara odbił się na wielu funduszach operujących w tej walucie.

Fundusze niskiego ryzyka polskich aktywów

Wzloty w terminie 3M:
Rockbridge Obligacji Aktywny 2 6.16%
QUERCUS Obligacji Skarbowych 5.72%
Ipopema Obligacji Uniwersalny 5.31%
Santander Prestiż Obligacji Skarbowych 5.17%
Rockbridge Neo Obligacji Plus 5.15%
Rockbridge Neo Obligacji Skarbowych 5.11%
Skarbiec Obligacji 5.04%
Skarbiec Obligacja 2 5.01%
BPS Obligacji 4.98%
Pekao Dłużny Aktywny 4.95%

Umocnienie obligacji skarbowych spowodowało rakietowy wzrost funduszy je posiadających. Jeśli nie obstawialiście tego zjawiska, nie martwcie się! W okresie 3M nikt nie stracił. Nawet niewielka domieszka obligacji Skarbu podnosiła wyniki. Inwestorzy dyskontują tu już całkiem spore obniżki stóp procentowych (100-200 punktów bazowych) i spodziewają się ich szybko.

Pozostałe fundusze 1M

Wzloty w terminie 1M:
inPZU Akcje Rynku Złota O 19.72%
Allianz Akcji Rynku Złota 18.87%
Esaliens Złota i Metali Szlachetnych 17.03%
PKO Akcji Rynku Złota 17.01%
Superfund Spółek Złota i Srebra 16.69%
UNIQA Akcji Rynku Złota 14.92%
Investor Gold 10.77%
QUERCUS Gold 10.51%
Generali Złota 10.11%
Ipopema Złota i Metali Szlachetnych 8.88%

Listę wzrostową zdominowało złoto, rosnąc ponownie. W niektórych funduszach oznacza to kwartalny wzrost o 40%.

Upadki w terminie 1M:
Investor Turcja -19.27%
QUERCUS Tech lev -17.38%
Superfund Silver -13.18%
Superfund Akcji Blockchain -13.16%
QUERCUS lev -12.27%
Rockbridge Growth Leaders -12.19%
Superfund Silver Powiązany SFIO -12.14%
Caspar Akcji Globalny Megatrendy -11.51%
BNP Paribas Akcji Wzrostowych USA -11.38%
Esaliens Małych Spółek Amerykańskich -11.38%

Turcja, ale i fundusze akcji amerykańskich, fundusze akcji growth, technologiczne w wyraźnym spadku. To niepewność na rynkach i zmiany wprowadzone w cłach przez Donalda Trumpa. Wygląda na to, że wojna celna z Chinami dopiero się zaczyna i dostarczy dylematów oraz zmienności.

Treści zawarte na tym blogu nie stanowią rekomendacji w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715). Zgodnie z powyższym autor nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za decyzje inwestycyjne podejmowane na podstawie treści zawartych w biuletynie. Autor blogu nie świadczy doradztwa w związku z opisywanymi transakcjami ani nie udziela porad inwestycyjnych lub rekomendacji zawarcia transakcji, co oznacza, że udzielone informacje nie mają charakteru porady inwestycyjnej lub rekomendacji. Ostateczna decyzja zawarcia transakcji należy wyłącznie do Czytelnika. Autor nie występuje w roli pośrednika ani przedstawiciela. Przed zawarciem jakiejkolwiek z opisywanych na łamach bloga transakcji, każdy Czytelnik powinien, nie opierając się na informacjach publikowanych na łamach bloga, określić jej ryzyko, potencjalne korzyści oraz straty z nią związane, jak również charakterystykę, konsekwencje prawne, podatkowe i księgowe transakcji oraz konsekwencje zmieniających się czynników rynkowych.

Obligacje detaliczne, kwiecień 2025

Zrobiło się nudno, bo oto oferta obligacji detalicznych znów jest bez zmian względem poprzedniego miesiąca. To już osiem miesięcy.

Zestawienie ofert obligacji:

Obligacje / Warunki na:	od 2024.02	od 2024.06	od 2024.09
3M (OTS)	3%	3%	3%
Roczne (ROR)	6,05% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP	5,95% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP	5,75% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP
Dwuletnie (DOR)	6,3% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP +0,5%	6,15% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP +0,35%	5,9% pierwszy m-c, potem stopa referencyjna NBP +0,15%
Trzylatki TOS	6,4% z coroczną kapitalizacją	6,2% z coroczną kapitalizacją	5,95% z coroczną kapitalizacją
Czterolatki (COI)	6,55% pierwszy rok, potem inflacja+marża 1,25%, odsetki co roku	6,55% pierwszy rok, potem inflacja+marża 1,5%, odsetki co roku	6,3% pierwszy rok, potem inflacja+marża 1,5%, odsetki co roku
Dziesięciolatki (EDO)	6,8% pierwszy rok, potem inflacja+marża 1,5%, odsetki co roku	6,8% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%	6,55% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%
Sześciolatki (rodzinne)	6,75% pierwszy rok, potem inflacja+marża 1,75%	6,75% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%	6,5% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%
Dwunastolatki (rodzinne)	7,05% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2%	7,05% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2,5%	6,8% pierwszy rok, potem inflacja+marża 2,5%

Inwestycję można zakończyć wcześnie, ale to kosztuje więcej od września 2024: 0,5 zł dla obligacji ROR, 0,7 zł dla obligacji DOR, 1 zł dla obligacji trzyletniej TOS, 2 zł dla obligacji czteroletniej COI i sześcioletniej rodzinnej ROS oraz aż 3 zł dla dziesięcio- i dwunastolatniej. Opłata nie obciąża nominału, więc odejmowana jest od odsetek, o ile odpowiednio urosły lub zostały wypłacone. Te ceny nie dotyczą starszych serii, sprzed września'24, w których opłaty były niższe.

Cena zamiany znów wyniesie 99,90 zł z wyjątkiem obligacji OTS. Zamiana obligacji OTS na inne rodzaje obligacji odbywa się z tym dyskontem. Liczę jednak na to, że już za kilka miesięcy zobaczymy tu zmianę.

W lutym 2025 r. sprzedaż wyniosła 5616 mln zł. 

Największy udział w sprzedaży nadal należał do ROR (37%) i TOS (31%). Trzecie miejsce COI to 14% udziału. W sumie papiery do trzech lat zapadalności włącznie stanowiły 77% sprzedaży.

Co wybrać: obligacje detaliczne czy lokaty, obligacje hurtowe?

Lokaty i konta oszczędnościowe banków krążą wokół wartości nieco poniżej 5%. Nie przeszkadza to inwestorom kupować obligacji ROR, mimo że perspektywy inflacji są niepewne.

Ostatni odczyt inflacji to 4,9%. Oprócz obligacji detalicznych inwestorzy mogą kupować indeksowane inflacją papiery hurtowe serii IZ: zapadająca w 2036 roku z kuponem 2% (odpowiednik marży) i ceną poniżej nominału (+ do marży) oraz druga, zapadająca w 2031 roku i z kuponem 1,75%. Uważam, że są to papiery bardzo konkurencyjne dla COI i EDO.

Obligacje trzyletnie cieszą się dużą popularnością i są wyborem dla osób szukających inwestycji na kilka lat.  W marcu nasiliła się dla nich konkurencja ze strony obligacji hurtowych gwarantowanych przez SP, serii FPC, gdyż te dłuższych terminów miały rentowności powyżej 6%, jednak w końcu marca ich ceny nieco odbiły, co skorygowało rentowności. Trudno powiedzieć, na ile, jednak 6% nadal jest w grze.

Nie są to wielkie zmiany, więc moje nastawienie do obligacji detalicznych od lutego nie uległo także zmianie. Liczę na lepsze zakupy przed latem, ograniczając swoje zakupy obecnie.

Nowe zasady emerytalne w danych z 2023 r. Czy pokazują niewesołą przyszłość nowego emeryta?

W dyskusji nad systemem emerytalnym często pojawia się argument, że nowe emerytury będą niższe, szczególnie gdy kapitał początkowy przestanie być wliczany dla kolejnych roczników. Gdy spojrzy się na wypłaty emerytur nowych i wysokość bieżących, to wydaje się, że nie ma wielkich różnic kwotowych, czyli że nowy system nie wytworzył dotąd dystansu, który oznaczałby więcej biedy. Natomiast porównanie danych o strukturze emerytur z podziałem na nowe i stare zasady emerytalne pokazuje istotne różnice.

Dla przypomnienia: podział na zasady powstał w związku z reformą emerytalną. Stare zasady obowiązują przede wszystkim ogół osób urodzonych przed 1949 rokiem mających wiek emerytalny i prawa emerytalne. Nowe zasady to system zdefiniowanej składki, gdzie za okres do 1999 r. liczony jest kapitał początkowy, który jest niejako pomostem w kalkulacji wysokości emerytur.

Sięgnąłem po dane ZUS z 2023 roku, by porównać statystycznego emeryta na nowych i starych zasadach. Dla ogółu emerytów stare zasady sprawiały, że emerytury wypłacano może niewielkie, ale powyżej minimalnej, duża grupa dostaje 3-3,5 tys. zł. Wg nowych zasad jest więcej emerytur bardzo niskich, wykres spłaszcza się, ciut więcej wyższych emerytur jest w okolicach 5 tys. zł:

Podział emerytur i struktury wg płci odkrywa, że panowie raczej nie stracili na nowym systemie. Co prawda kilka procent dostaje emerytury poniżej minimalnej, ale za to znacznie bardziej wzrosła liczba emerytur wyższych i fala na wykresie przechyla się na prawo:

Sytuacja pań jest zupełnie inna. W strukturze według nowych zasad spadła liczba średnich emerytur a wyraźnie wzrosła bardzo niskich. Struktura nowych emerytur wypłaszczyła się w lewą stronę wykresu:

 Jednak daleki byłbym od ogólnego wniosku, że panie tracą na nowym systemie. Panie tracą w emeryturze na krótszym stażu, niższych płacach, w tym za sprawą skrócenia wieku emerytalnego. Wiek emerytalny miał być wydłużany, by tego uniknąć, ale decyzją PiS cofnięto zmianę. Pomimo wielu korzyści, jakie panie dostały, np. liczenie emerytur wg średnich trwania życia, ich emerytury pozostają wyraźnie niższe, a różnica ta kwotowo rosła w ostatnich latach. Tymczasem nowy system premiuje długą pracę. 

Dopóki kobiety lub jakaś siła wyższa nie zdecydują się na przerwanie tego procesu, to będzie miał on miejsce, bo politycy nie są skorzy do robienia sobie wroga z wyborców. Nasz los jako emerytów jest przede wszystkim w naszych rękach, różnica między płciami pokazuje, jak to działa. Nowa emerytura nie musi oznaczać ubóstwa społecznego, ale też nie wyklucza go przy braku stażu pracy. I jak widać, nawet kapitał początkowy nie uratował tu pań.